QUẢN LÝ CỎ DẠI - Integrated Weed Management

CỎ DẠI

Đặc điểm và phân loại

Cỏ dại có khả năng lưu tồn rất cao, tồn tại trong điều kiện tự nhiên khí hậu, đất đai, sinh vật khắc nghiệt. Sự tồn lưu của cỏ dại mạnh mẽ do: Sản xuất nhiều hạt, tỉ lệ nảy mầm từ 10 – 80 %. Có thể tạo hạt tốt trong điều kiện khắc nghiệt của môi trường như hạn, côn trùng gây hại; Sinh sản vô tính: Thân ngầm, củ của cỏ đa niên có thể tồn tại hàng năm khi nằm sâu tới 1m dưới đất; Sự phát tán: là phương tiện quan trọng cho sự tồn tại của cỏ, sự phát tán của hạt cỏ trong hệ sinh thái khác nhau, mỗi loài chọn một cách để tồn tại.

Có nhiều cách để phân loại cỏ như: Dựa vào chu kỳ sống phân chia cỏ đa niên, cỏ hàng niên; Dựa vào đặc điểm thân phân chia thành cỏ thân gỗ, cỏ bán thân gỗ, cỏ thân thảo; Dựa vào môi trường sống…

- Phân loại theo chu kỳ sinh trưởng : Theo cách phân loại này ta thấy có hai nhóm cỏ: cỏ hàng năm và cỏ lău năm.

+ Cỏ hàng năm: là các loại cỏ hoàn thành vòng đời (từ hạt đến nảy mầm ra hoa tạo hạt) trong một hoặc hai mùa canh tác trong một năm. Các loại cỏ này thường chết vào mùa khô sau khi hoàn thành vòng đời của chúng.

+ Cỏ lâu năm: là những loại cỏ sống lâu hơn một năm. Loại cỏ này rất khó diệt vì có thân ngầm hoặc thân bò trên mặt đất, có bộ rễ, củ phát triển sâu, khả năng sinh sản vô tính mạnh.

- Phân loại theo hình thái : Theo kiểu phân loại hình thái, ta có cỏ lá hẹp (còn gọi là cỏ một lá mầm) và cỏ lá rộng (còn gọi là cỏ hai lá mầm)

+ Cỏ một lá mầm có những đặc tính chung như: lá hẹp, dày, mọc xiên, mặt lá có lông, rễ thường là rễ chùm, ăn nông, đỉnh sinh trưởng được bọc kín trong bẹ lá. Tuy nhiên, trong nhóm này cũng có một số loại cỏ có đặc tính hơi khác như cỏ cói lác lá hẹp nhưng mềm, mỏng và trơn.

• Cỏ hai lá mầm thường có lá rộng, nằm ngang, mỏng và mềm; rễ thường là rễ cọc, ăn sâu, đỉnh sinh trưởng để lộ ra ngoài.

- Phân loại theo đặc điểm thực vật :

+ Nhóm cỏ hoà bản: Có đốt đặc và lóng rỗng, thân tròn. Bản lá hẹp, dài, gân phụ song song với gân chính chạy dài từ đầu lá tới cổ lá. Thân: Thường tròn và rỗng ruột, lá mọc cách, đính trên thân theo hai hàng. Rễ: thường là rễ chùm, ăn nông.

+ Nhóm cỏ chác, lác: lá hẹp nhưng ngắn hơn cỏ hoà bản, thân thường đặc ruột có góc cạnh tam giác. Không phân biệt bẹ lá và phiến lá, lá đính trên thân theo 3 hàng phía quanh thân. Phần gốc các lá tạo thành ống bao quanh thân.

+ Nhóm cỏ lá rộng: lá rộng, nằm ngang, mọc đối, mặt lá ít lông, gân lá sắp xếp theo nhiều kiểu hình khác nhau (gân lá hình mạng lưới đối với cỏ song tử diệp và gân lá song song với đơn tử diệp).

BIỆN PHÁP PHÒNG TRỪ

Biện pháp vật lý

Kiểm soát vật lý là việc loại bỏ cỏ dại bằng phương tiện cơ khí, như cắt cỏ, chăn thả gia súc, lớp phủ, cày bừa, đốt hoặc làm bằng tay. Các phương pháp thường được sử dụng phụ thuộc vào diện tích của cỏ dại.

Điều quan trọng là, khi sử dụng kiểm soát vật lý, tránh di chuyển các phương tiên có cỏ dại từ một khu vực này tới khu vực khác, chẳng hạn như máy móc, phương tiện, công cụ và thậm chí cả giày dép, được làm sạch hạt giống cỏ dại trước khi di chuyển để sự lây lan của cỏ dại đến các khu vực mới.

Làm cỏ, cắt cỏ, chăn thả

Làm cỏ, cắt cỏ và chăn thả gia súc trước khi cây cỏ có hoa và tạo hạt để hạn chế số lượng hạt cỏ dại trong khu vực và giảm sự lây lan của cỏ dại.

Sự phủ rơm

Tủ gốc, bằng cách bao phủ mặt đất với một lớp vật liệu hữu cơ, ức chế hoặc tiêu diệt cỏ dại bằng cách tạo một rào cản giữa cỏ dại và ánh sáng mặt trời. Lớp phủ có lợi thế nhất, hơn nữa lớp phủ còn cải thiện và duy trì độ ẩm trong đất. Trồng cây cạnh tranh tạo lớp phủ dày đặc trên bề mặt cũng giúp ức chế cỏ dại phát triển theo một cách tương tự như lớp phủ.

Làm đất trồng trọt

Làm đất trồng trọt, cày bừa, trồng theo phương pháp quay vòng đất, vùi cỏ dại dưới đất. Điều này cung cấp một rào cản ánh nắng mặt trời, do đó tiêu diệt cỏ dại. 

Cày bừa

Cày bừa là một hình thức kiểm soát vật lý có thể được thực hiện dễ dàng trên một diện tích rộng bằng cách sử dụng máy móc nông nghiệp. Phương pháp này rất hữu ích cho làm đất, sẵn sàng cho việc trồng cây mới, nhưng nó có thể dẫn đến việc phá vỡ cấu trúc của đất và làm cho đất dễ xói mòn, dễ bị cỏ dại xâm lược.

Đốt cháy

Đốt chát loại bỏ cỏ trên đất, tiêu diệt hầu hết thân-rễ-lá cỏ. Nếu cách này được thực hiện trước khi cỏ có hoa và tạo hạt có thể ngăn chặn sự lây lan của cỏ dại. Đốt có thể được thực hiện trên một diện tích rộng. Cũng giống với biện pháp cày bừa, đốt phơi bày bề mặt đất nên cũng dễ bị xói mòn. Phương pháp này cần được  kiểm soát khi thực hiện, cần thận trọng để giảm thiểu nguy cơ gây hại cho môi trường và cho những người thực hiện hoạt động này.

Loại bỏ cỏ bằng tay

Diệt bằng tay, bao gồm cả xới, là một phương pháp tốt nhất để loại bỏ có chọn lọc mà không làm ảnh hưởng tới các thảm thực vật mong muốn xung quanh. Nhưng đây là biện pháp cần rất nhiều công lao động và thường chỉ được sử dụng tại các khu vực nhỏ.

Biện pháp sinh học

Kiểm soát sinh học là gì?

Các phương pháp kiểm soát sinh học sử dụng các kẻ thù tự nhiên xâm lấn, để giúp làm giảm tác động của nó. Nhằm mục đích hoà hợp cỏ dại với kẻ thù tự nhiên của chúng qua đó đạt được kiểm soát cỏ dại bền vững. Những kẻ thù tự nhiên của cỏ dại thường được gọi là tác nhân kiểm soát sinh học.

Điều quan trọng đối với biện pháp này là các tác nhân kiểm soát sinh học được đưa vào không trở thành loài gây hại, bảo đảm chúng sẽ không đặt ra một mối đe dọa nào cho các loài thực vật bản địa.

Mặc dù về lâu dài, kiểm soát sinh học có thể đạt được hiệu quả chi phí nhưng không phải tất cả cỏ dại đều thích hợp để kiểm soát sinh học. Biện pháp kiểm soát sinh học đòi hỏi một sự đầu tư đáng kể và tốn thời gian.

Một thành công trong kiểm soát sinh học đối với cỏ dại ở Úc đã sử dụng trong năm 1920 là Cactoblastis Moth (Cactoblastis cactorum) để kiểm soát Prickly Pear (xương rồng đất), lúc đó loài này đã được phủ kín những vùng lớn phía đông bắc Australia, và lan truyền nhanh chóng mỗi năm. Ấu trùng của Cactoblastis Moth ăn lá và vỏ hạt giống của Prickly Pear. Việc phát triển và lây lan của Cactoblastis Moth ở Úc giúp phá hủy hầu hết các quần thể Prickly Pear.

Biện pháp trồng trọt

Kiểm soát trồng trọt thường được kết hợp với hệ thống canh tác, mặc dù một số yếu tố có liên quan đến cảnh quan và công việc loại bỏ một số loại. Công việc chủ yếu liên quan đến tập quán canh tác để ngăn chặn cỏ dại phát triển và phát tán, đồng thời thúc đẩy sự phát triển của thực vật mong muốn.

Các nguyên tắc và kỹ thuật được sử dụng để ngăn ngừa cỏ dại lây lan là có liên quan đến các phương pháp kiểm soát trồng trọt để hạn chế sự lây lan của cỏ dại giữa vùng đất khác nhau.

Phương pháp

Khuyến khích cạnh tranh của các loài mong muốn có sức cạnh tranh hơn và tăng trưởng nhanh. Điều này ức chế phát triển của cỏ dại bằng cách giảm tiếp cận với ánh sáng mặt trời, chất dinh dưỡng, độ ẩm và có thể bao gồm:

• Chọn loài thực vật và cây trồng hoặc cây mà tự nhiên cạnh tranh tốt hơn. Cách này có thể bao gồm việc sử dụng các loài thực vật để ngăn chặn các loài thực vật khác bằng việc phát triển.
• Sử dụng hạt giống chất lượng cao, vì giống chất lượng tốt có khả năng nảy mầm cao, cho ra những cây phát triển mạnh.
• Gieo giống mật độ dày, tăng lượng cây hay trồng hàng hẹp.
• Sử dụng kỹ thuật gieo hạt nông, nếu có thể, để cho các loài mong muốn phát triển trên bề mặt đất một cách nhanh chóng hơn.
• Đảm bảo các cây mong muốn được trồng trong môi trường phát triển tối ưu.
• Sử dụng phân bón tối ưu trong từng thời kỳ tăng trưởng tối ưu để khuyến khích sự phát triển nhanh chóng của các loài mong muốn.
• Khuyến khích sử dụng các loài có nguồn gốc từ môi trường địa phương.
• Làm cho cỏ dại khó khăn phát triể để thích ứng với các kỹ thuật quản lý cỏ dại.
• Ứng dụng quản lý đất đai lặp lại thói quen sử dụng đất sau thời gian dài năm năm có thể dẫn đến cỏ dại thích ứng với những điều kiện này. Áp dụng tập quán làm cho cỏ khó khăn phát triển làm giảm sự lây lan và sức sống của chúng.

Fabulous Team